Antarktika’nın dondurucu sularının derinliklerinde, bilim dünyasını heyecanlandıran bir keşfe imza atıldı: Yaklaşık 15.000 yaşında olduğu tahmin edilen dev bir sünger.
McMurdo Boğazı’nda bulunan ve “dev yanardağ süngeri” (Anoxycalyx joubini) olarak bilinen bu canlının, şu an gezegenimiz üzerinde yaşayan en yaşlı hayvan olabileceği düşünülüyor.
1,5 metre çapa ve yaklaşık 2 metre yüksekliğe ulaşabilen bu devasa süngerler, sadece yaşlarıyla değil, ekosistemdeki rolleriyle de dikkat çekiyor. Hareketsiz bir omurgasız olan Anoxycalyx joubini, adeta bir “sualtı oteli” gibi davranarak sayısız küçük deniz canlısına barınak sağlıyor. Aynı zamanda, gözenekli yapısından sürekli olarak su süzerek besinleri ve oksijeni alıp atıkları dışarı atıyor; bu da onu doğal bir su arıtma tesisi haline getiriyor.
Peki, bir canlı nasıl 15.000 yıl yaşayabilir? Bu sorunun cevabı, hem Antarktika’nın acımasız soğuğunda hem de gezegenin jeolojik geçmişinde saklı.
Yavaşlayan metabolizma: Sürekli dondurucu soğukluktaki ortam, süngerin metabolizmasını neredeyse durma noktasına kadar yavaşlatıyor. Bu “ultra yavaş çekim” yaşam tarzı, canlının binlerce yıl boyunca varlığını sürdürmesini sağlıyor.
Jeolojik sınır: Son Buzul Çağı: İlk yapılan büyüme modelleri, süngerin yaşını 23.000 hatta 40.000 yıla kadar çıkarmıştı. Ancak bilim insanları, bu rakamları jeolojik bir gerçekle sınırlamak zorunda kaldı: Son Buzul Çağı (yaklaşık 18.000-22.000 yıl önce). O dönemde deniz seviyesi günümüzden 100 metreden daha düşüktü ve bu süngerin yaşadığı bölge aslında karaydı. Denizler, bu bölgeyi ancak yaklaşık 15.000 yıl önce yeniden kapladı. Deniz biyoloğu Susanne Gatti’nin 2002’deki çığır açan makalesinde belirttiği gibi, bu nedenle bölgedeki hiçbir deniz canlısının 15.000 yıldan daha yaşlı olması jeolojik olarak mümkün değil.
Şu ana kadar bu türden daha yaşlı bir hayvana rastlanmadı. Anoxycalyx joubini, sadece gezegenimizin en yaşlı sakini unvanının en güçlü adayı olmakla kalmıyor, aynı zamanda bilim insanlarına uzun ömürlülüğün sırları, yavaşlayan metabolizma ve iklim değişikliğinin deniz yaşamı üzerindeki etkileri hakkında paha biçilmez veriler sunma potansiyeli taşıyor. Bilim dünyası, bu yaşayan fosilden öğreneceği daha çok şey olduğunu düşünüyor.
